Privredni sudovi su sudovi posebne nadležnosti koji sude u sporovima između preduzeća, preduzetnika i drugih privrednih društva i u sporovima koji proizilaze iz obavljanja privredne delatnosti.
Republika Srbija ima 16 privrednih sudova i oni su osnovani za teritoriju jednog ili više gradova, odnosno opština. Povodom žalbi na odluke privrednih sudova u drugom stepenu odlučuje Privredni apleacioni sud.
Pored nadležnosti vezane za privrednu delatnost, privredni sudovi u prvom stepenu odlučuju i o privrednim prestupima, a mogu da pružaju i međunarodnu pravnu pomoć za pitanja iz svoje nadležnosti kao i da vrše druge poslove određene zakonom.
Nadležnosti privrednih sudova
U prvom stepenu privredni sudovi sude u sporovima između privrednih subjekata i u sporovima koji nastanu između privrednih subjekata i drugih pravnih lica koja obavljaju privrednu delatnost.
Privredni subjekti obuhvataju domaća i strana privredna društva, preduzeća, zadruge, preduzetnike i njihove asocijacija. U ovim postupcima kao stranka se može pojaviti i fizičko lice ako je sa suprotnom stranom u odnosu materijalnog suparničarstva.
Istim subjektima priredni sudovi sude i u sporovima o autorskim i srodnim pravima i zaštiti i upotrebi pronalazaka, industrijskog dizajna, modela, uzoraka, žigova, oznaka geografskog porekla, topografije integrisanih kola, odnosno topografije poluprovodničkih proizvoda i oplemenjivača biljnih sorti.
Privredni sudovi sude i u sporovima povodom izvršenja i obezbeđenja u okviru postupaka za koje su nadležni.
Nadležnost privrednih sudova se prostire i na sporove koji proizlaze iz primene Zakona o privrednim društvima ili drugih propisa o organizaciji i statusu privrednih subjekata, kao i u sporovima o primeni propisa o privatizaciji i hartijama od vrednosti. Takođe, privredni sudovi sude i u sporovima o stranim ulaganjima, o brodovima i vazduhoplovima, plovidbi na moru i unutrašnjim vodama i sporovima u kojima se primenjuju plovidbeno i vazduhoplovno pravo (izuzev sporova o prevozu putnika), u sporovima zaštiti firme, povodom upisa u sudski registar, povodom reorganizacije, sudske i dobrovoljne likvidacije i stečaja (osim sporova za utvrđenje postojanja zasnivanja i prestanka radnog odnosa koji su pokrenuti pre otvaranja stečaja).
Pored toga privredni sudovi u prvom stepenu vode postupke za upis u sudski registar pravnih lica i drugih subjekata - ako za to nije nadležan drugi organ (u pitanju je Agencija za privredne registre), vode postupke stečaja i reorganizacije, određuju i sprovode izvršenja na osnovu izvršnih i verodostojnih isprava kada se odnose na prirvedne subjekte i subjekte koji obavljaju privrednu delatnost. Takođe, privredni sudovi određuju i sprovode izvršenje i obezbeđenje svojih odluka i odlučuju o priznanju i izvršenju stranih sudskih i arbitražnih odluka donetih u privrednim sporovima i vode vanparnične postupke koji proizlaze iz primene Zakona o privrednim društvima.
Konačno, privredni suvodi u prvom stepenu odlučuju i o privrednim prestupima i o prestanku zaštitnih mera ili pravnih posledica osuda vezanih za privredne prestupe.
Mesna nadležnosti privrednih sudova
Pravilima o mesnoj nadležnosti određuje se koji od privrednih sudova će suditi u konkretnom slučaju. Prema opštem pravilu, za suđenje u sporovima protiv pravnih lica (mesno) je nadležan privredni sud na čijem se području nalazi njihovo sedište, shodno evidenciji Agencije za privredne registre.
Za sporove radi utvrđivanja postojanja ili nepostojanja ugovora, radi izvršenja ugovora, i u sporovima radi naknade štete usled neizvršenja ugovora, pored opšte mesno nadležnog privrednog suda, nadležan je i sud u mestu u kome je po sporazumu stranaka tuženi dužan da izvrši ugovor.
Za sporove koji nastanu povodom upisa u registar, odnosno brisanja iz registra, pored opšte mesno nadležnog privrednog suda, nadležan i sud u mestu u kome je subjekat upisan u registar.
Za sporove koji proističu iz upisa u registar, odnosno brisanja iz registra isključivo je mesno nadležan privredni sud u kome je subjekat upisan u registar.
Za suđenje u sporovima protiv pravnog lica koje ima ogranak izvan svog sedišta - ako spor proizlazi iz pravnog odnosa tog ogranka - pored suda opšte mesne nadležnosti, nadležan je i privredni sud na čijem se području nalazi taj ogranak.
Za sporove protiv pravnog lica koje ima sedište u inostranstvu u pogledu obaveza koje su zasnovane u Republici Srbiji ili u Republici Srbiji moraju da se ispune, tužba može da se podnese sudu na čijem se području nalazi njegovo stalno zastupništvo ili sedište organa kome je povereno da vrši njegove poslove.
Za suđenje u sporovima koji nastaju u toku i povodom sudskog ili administrativnog izvršnog postupka, odnosno u toku i povodom stečajnog postupka, isključivo je mesno nadležan sud koji sprovodi izvršni, odnosno stečajni postupak, odnosno sud na čijem području se nalazi sud koji sprovodi izvršni postupak, odnosno sud na čijem području se sprovodi administrativno izvršenje.
Za suđenje u sporovima o pravu svojine i drugim stvarnim pravima na nepokretnosti, sporovima zbog smetanja državine na nepokretnosti, kao i u sporovima iz zakupnih odnosa na nepokretnosti, isključivo je mesno nadležan sud na čijem području se nalazi nepokretnost. Ako se nepokretnost nalazi na području više sudova, nadležan je svaki od tih sudova.
U sporovima zbog smetanja državine na pokretnim stvarima, pored suda opšte mesne nadležnosti, nadležan je i sud na čijem području je nastalo smetanje.
Isključiva nadležnost Privrednog suda u Beogradu
Privredni sud u Beogradu nadležan je za sporove o autorskim i srodnim pravima i zaštiti i upotrebi pronalazaka, industrijskog dizajna, modela, uzoraka, žigova, oznaka geografskog porekla, topografije integrisanih kola, odnosno topografije poluprovodničkih proizvoda i oplemenjivača biljnih sorti za teritoriju Republike Srbije
g) Sporazum o mesnoj nadležnosti Član 65
Ako zakonom nije propisana isključiva mesna nadležnost nekog suda, stranke mogu da se sporazumeju da im u prvom stepenu sudi sud koji nije mesno nadležan, pod uslovom da je taj sud stvarno nadležan.
Nadležnosti Privrednog apelacionog suda
O žalbama na odluke privrednih sudova odlučuje Privredni apelacioni sud. On je nadležan i da odlučuje o sukobu nadležnosti i o prenošenju nadležnosti privrednih sudova, kao i da utvrđuje pravne stavove radi jedinstvene primene zakona iz nadležnosti privrednih sudova.
